Το 2019 δεν θα είναι μόνο εκλογική χρονιά. Θα αποδειχθεί, επί πλέον, η χρονιά που η ύφεση επέστρεψε στη διεθνή οικονομία. Πρόκειται για εκρηκτικό μείγμα για μια χώρα όπως η Ελλάδα, που συμπληρώνει δεκαετία μόνιμης κρίσης, που εισέρχεται σε εκλογικό κύκλο και της οποίας το χρέος θα ήταν μη βιώσιμο ακόμα και χωρίς την επερχόμενη διεθνή ύφεση.
Το ελληνικό δημόσιο χρέος πριν από τη νέα διεθνή ύφεση
Πριν δούμε τα κακά μαντάτα από την υπόλοιπη Ευρώπη και την Κίνα, που καταδεικνύουν πως η επόμενη διεθνής ύφεση έχει ήδη ξεκινήσει, δυο λόγια για την απελπιστική κατάσταση με το δημόσιο χρέος μας.
Για να μπορεί ένα κράτος να μετακυλίει το χρέος του απαιτείται ρυθμός αύξησης του εθνικού εισοδήματος (σε τιμές αγοράς) μεγαλύτερος του ρυθμού αύξησης του χρέους, δηλαδή του επιτοκίου.
Το επιτόκιο που πληρώνουμε σήμερα στην τρόικα, στην οποία «ανήκει» το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους, είναι περίπου το ίδιο με τον αναιμικό ρυθμό αύξησης του εθνικού εισοδήματος. Αν λάβουμε υπ’ όψη και τα υψηλότερα επιτόκια για το μέρος του χρέους που αποπληρώνουμε σε ιδιώτες, το ήδη δυσθεώρητο χρέος του κράτους μας διογκώνεται αργά αλλά σταθερά.
Πώς ήλπιζε η κυβέρνηση να εμφανίσει αυτή την κατάσταση ως… ανάκαμψη; Αναμασώντας την πρόβλεψη-υπόσχεση ότι η προοπτική της αύξησης του εθνικού εισοδήματος, μαζί με την αξιοπιστία μιας κυβέρνησης που παράγει μεγαλύτερα πλεονάσματα από εκείνα που απαιτεί η τρόικα, θα ρίξει τα επιτόκια δανεισμού κάτω από τον ρυθμό αύξησης του εθνικού εισοδήματος καθιστώντας έτσι το χρέος βιώσιμο.
Οταν γίνονταν αυτοί οι επί χάρτου σχεδιασμοί τον περασμένο Αύγουστο, τα θεωρητικά επιτόκια των 10ετών ομολόγων του Δημοσίου που είχαν εκδοθεί το 2012 κυμαίνονταν στο 3,6%. Η ελπίδα τρόικας και κυβέρνησης ήταν ότι, έως την άνοιξη του 2020, οι επενδυτές θα αγόραζαν 10ετή ομόλογα, λίγα λίγα, με επιτόκια που, σιγά σιγά, θα κινούνταν προς το 2% ενώ, ταυτόχρονα, ο ρυθμός αύξησης του εθνικού εισοδήματος θα ξεπερνούσε το 2%, σταθεροποιώντας έτσι το χρέος. Εως τότε, έως την άνοιξη του 2020, η κυβέρνηση θα έκανε χρήση του δανείου-«μαξιλαριού» από την τρόικα των 26 δισ. ευρώ για να αποπληρώνει την… τρόικα.
Συνοπτικά, το αφήγημα της ανάκαμψης, της εξόδου από τα Μνημόνια, του «success story» βασιζόταν σε αυτά τα δύο νούμερα: Επιτόκιο δανεισμού από τις αγορές περί το 2%, ρυθμός αύξησης του εθνικού εισοδήματος πάνω από το 2%. Εξ αρχής, από τον περασμένο Αύγουστο δηλαδή, επρόκειτο για υπεραισιόδοξο σενάριο. Σήμερα, τον Γενάρη του 2019, έχει μετατραπεί σε κατάφωρο ψέμα: Ηδη, τα επιτόκια των 10ετών ομολόγων έχουν ανέλθει από το 3,6% στο 4,4%, αντί να ωθούνται προς το 2%.
Οσο για τον ρυθμό αύξησης του εθνικού εισοδήματος, αυτός όχι μόνο δεν θα ξεπεράσει το 2% αλλά, δεδομένης της ύφεσης που έχει ήδη έρθει στη Γερμανία και στην Κίνα, θα παραπαίει σε χαμηλότερα επίπεδα. Με απλά λόγια, την άνοιξη του 2020 που θα έχει ξοδευτεί το δάνειο-«μαξιλάρι», το αφήγημα της ανακάμπτουσας «μεταμνημονιακής» Ελλάδας θα ντρέπεται ακόμα και ο κ. Τσίπρας να το ψελλίζει.
Η διεθνής ύφεση του 2019
Το πιο ηχηρό μαντάτο έρχεται από την Κίνα, την ατμομηχανή της διεθνούς οικονομικής δραστηριότητας από το 2008 έως σήμερα. Η κυβέρνηση του Πεκίνου εδώ και εβδομάδες σηματοδοτεί μείωση ζήτησης και επενδύσεων επιπέδου που προϊδεάζει για αρνητικό αντίκτυπο στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. Αλλά δεν είναι μόνο η Κίνα. Τόσο στην Ιαπωνία όσο και στη Γερμανία οι οικονομικοί δείκτες συρρικνώθηκαν κατά το τρίτο τρίμηνο του 2018. Ειδικά στη Γερμανία, την ευρωπαϊκή ατμομηχανή, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε τον Οκτώβριο κατά 1,9% και τον Νοέμβριο κατά 4,7% επί πλέον.
Κοιτάζοντας στο μέλλον, οι οιωνοί δεν είναι καλοί. Η ευρωζώνη, λόγω των πολιτικών λιτότητας, βασίζει την ανάκαμψή της βασικά στις καθαρές εξαγωγές: από τη στιγμή που η λιτότητα εξασθενεί την εγχώρια ζήτηση, οι εξαγωγές είναι οι μόνες τονωτικές ενέσεις. Στο τέλος του 2018 το εμπορικό πλεόνασμα της ευρωζώνης μειώθηκε, σε σχέση με την αρχή της χρονιάς, από 403 δισ. στα 376 δισ. ευρώ. Αυτό από μόνο του δεν είναι ανησυχητικό.
Ανησυχητική είναι η διαπίστωση ότι από αυτά τα 376 δισ., που ενισχύουν βασικά τη γερμανική βιομηχανία, τα 165 δισ. προέρχονταν από εξαγωγές στη Βρετανία και περίπου άλλα 150 δισ. από τις ΗΠΑ. Το Brexit ήδη συρρικνώνει κατά 12% τις καθαρές εξαγωγές της ευρωζώνης στη Βρετανία. Παράλληλα, ο εμπορικός πόλεμος της κυβέρνησης Τραμπ με τις Βρυξέλλες, που προβλέπεται να κορυφωθεί την ερχόμενη άνοιξη, σε συνδυασμό με την υποχώρηση της ανάπτυξης στις ΗΠΑ, θα συρρικνώσει και τα εμπορικά πλεονάσματα της ευρωζώνης που έρχονται από την άλλη μεριά του Ατλαντικού.
Συνολικά, ο ευρωπαϊκός, αλλά και ο διεθνής καπιταλισμός ετοιμάζεται για μια νέα ύφεση. Εκτίμησή μου είναι ότι δεν θα είναι ιδιαίτερα βαθιά, αλλά θα είναι σημαντική. Μάλιστα, αντίθετα με την κρίση του 2008-09, όταν οι κεντρικές τράπεζες είχαν περιθώριο να αντιδράσουν μειώνοντας δραστικά τα επιτόκια, σήμερα αυτό δεν γίνεται, καθώς π.χ., στην ευρωζώνη το επιτόκιο της ΕΚΤ είναι ήδη… αρνητικό.
Με απλά λόγια, το 2019 θα έχουμε μια νέα διεθνή οικονομική απειλή, την ώρα που οι Αρχές έχουν ξεμείνει από πυρομαχικά για να την καταπολεμήσουν. Το μόνο λογικό συμπέρασμα είναι ότι η ύφεση του 2019, τουλάχιστον στην Ευρώπη, είναι αναπόφευκτη.
Η θέση του ΜέΡΑ25 για την ελληνική οικονομία
Μια ανακάμπτουσα διεθνής οικονομία ήταν, εξ αρχής, προαπαιτούμενο για να φαντάζει αληθοφανές το μύθευμα ότι η Ελλάδα ανακάμπτει υπό τους όρους του 4ου Μνημονίου.
Το 2019 ο λαός μας θα πάει στις κάλπες άλλη μια φορά με κυβέρνηση που τον παραπλανά με ανυπόστατες προβλέψεις και μια αξιωματική αντιπολίτευση που υπόσχεται να κάνει πράγματα (π.χ. μείωση φορολογικών συντελεστών) που προαπαιτούν τη σύγκρουση με τους δανειστές την οποία δαιμονοποιεί.
Πριν τελειώσει η χρονιά που μόλις ήλθε, η κυβέρνηση, όποιο μέρος του Μνημονιακού Τόξου και να εκπροσωπεί, θα ψάχνει αφηγήματα που θα δικαιολογούν τη νέα λιτότητα που θα απαιτήσουν οι δανειστές για να κρατήσουν ζωντανό, για ενδέκατη χρονιά, το παραμύθι ότι το χρέος μας είναι βιώσιμο.
Ποια είναι η λύση; Τι πρέπει να κάνει ο Σίσυφος για να τερματίσει το μαρτύριό του; Είναι απλό. Να πάψει να σπρώχνει τον βράχο στο ανηφόρι της Χρεοδουλοπαροικίας. Να νομοθετήσουμε μονομερώς τα αυτονόητα, π.χ. μείωση φορολογικών συντελεστών, ίδρυση δημόσιας εταιρείας διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων (με παράλληλο τερματισμό των πλειστηριασμών), ίδρυση ψηφιακού δημόσιου συστήματος πληρωμών, μετατροπή ΤΑΙΠΕΔ και Υπερταμείου σε Αναπτυξιακή Τράπεζα (με παράλληλο τερματισμό του ξεπουλήματος δημόσιας περιουσίας) κ.λπ. (Βλ. το αναλυτικό εκλογικό πρόγραμμα του ΜέΡΑ25)
Πάνω απ’ όλα, η απόδραση από τη Χρεοδουλοπαροικία και η πραγματική ανάκαμψη απαιτούν απελευθέρωση από τον φόβο τού «Και τι θα πει το Eurogroup αν κάνουμε τα αυτονόητα;».
http://www.efsyn.gr/arthro/antimetopoi-me-ti-nea-diethni-yfesi-toy-2019