Ολοι αναρωτιούνται «γιατί» και όλοι στηλιτεύουν τις ευθύνες των αρμοδίων την ώρα που οι αρμόδιοι επιδίδονται σε στερεότυπες δικαιολογίες τις οποίες διανθίζουν με δραματικές εκκλήσεις για περισυλλογή και πένθος. Ομως κακά τα ψέματα: η ευθύνη βαραίνει το σύνολο της κοινωνίας μας διαχρονικά. Αντίθετα με τη ρεμούλα των δεκαετιών του 1990 και του 2000 που προκάλεσε την εθνική μας χρεοκοπία το 2010, όπου το «μαζί τα φάγαμε» ήταν ύβρις απέναντι στην αλήθεια, στην περίπτωση των πυρκαγιών η ελληνική κοινωνία είναι, πράγματι, συλλογικά υπεύθυνη για τη μεταπολεμική ασέλγειά μας επί της Φύσης και της αποτυχίας μας να ζήσουμε αρμονικά μαζί της.
Το μεταπολεμικό μοντέλο μεγέθυνσης (και σε καμία περίπτωση ανάπτυξης) βασίστηκε στην άναρχη δόμηση, στην ηθελημένη και με σχέδιο έλλειψη κανόνων και πολεοδομικών προδιαγραφών πολιτισμένης χώρας. Το όνειρο όλων μας για ένα εξοχικό όπου θα αποδράσουμε από τις τσιμεντουπόλεις της αντιπαροχής έσπειρε σε δάση και ρέματα σπίτια και αργότερα μαγαζιά, που νομοτελειακά μας έφεραν στα πρόθυρα μιας χώρας τριτοκοσμικής η οποία τη μια μέρα πνίγεται σε προβλέψιμες πλημμύρες και την άλλη καίγεται ζωντανή από προβλέψιμες πυρκαγιές.
Αν προσθέσουμε σε αυτό το συλλογικό μας έγκλημα τις πρακτικές της ολιγαρχίας που κατέστησαν την εκκένωση των κατοίκων δυσχερέστερη (π.χ. τον παράνομο αποκλεισμό, με συρματοπλέγματα, παραλιών και διεξόδων), την αδράνεια ενός κράτους για το οποίο η προετοιμασία για προβλέψιμα προβλήματα είναι άγνωστη λέξη και την κλιματική αλλαγή (άλλη μια λαίλαπα για την οποία ευθύνεται ο άνθρωπος) που υπερτροφοδοτεί τις καταστροφικές ορέξεις μιας Φύσης που περιφρονήσαμε, αρχίζουμε να κατανοούμε το «γιατί». Το αμέσως επόμενο ερώτημα είναι: «Και τώρα;».
Αναμφισβήτητα, τώρα είναι η στιγμή της αλληλεγγύης με τα θύματα. Είναι όμως κι η ευκαιρία που πρέπει να αδράξουμε ώστε να σταματήσουμε να χαϊδεύουμε αφτιά. Ολα τα θύματα έχουν το δικαίωμα στην αρωγή μας, την ατομική και θεσμική – επιδόματα διαβίωσης, στέγασης κ.λπ. Οχι όμως και επίδομα ανοικοδόμησης για αυθαίρετα κτίσματα. Ούτε απλή ανοικοδόμηση νομιμοποιημένων αυθαιρέτων. Στόχος μας δεν μπορεί είναι να επιστρέψουμε στην 22α Ιουλίου ξαναχτίζοντας τα καμένα της Ανατολικής Αττικής όπως ήταν – στη βάση της ίδιας πολεοδομικής ανοησίας που έφερε την καταστροφή. Ακόμα περισσότερο, έχουμε ιερή υποχρέωση να σταματήσουμε εργολάβους και ιδιώτες να εκμεταλλευτούν το δράμα των συνανθρώπων μας οικοδομώντας άλλο ένα Παγκράτι ή μια Κυψέλη δίπλα στο κύμα. Αν δεν εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που μας δίνει αυτή η καταστροφή να αποδείξουμε ότι μάθαμε το μάθημά μας, θα είμαστε άξιοι της επόμενης καταδίκης που θα μας αποδώσει η Φύση – ή ενός οικιστικού εφιάλτη.
Ως ΜέΡΑ25 καλούμε την κοινωνία να αναλάβουμε τις ευθύνες μας συλλογικά και, παράλληλα, να στρέψουμε την πλάτη στα κροκοδείλια δάκρυα της ολιγαρχίας, είτε αυτή εκφράζεται από το ελληνικό κατεστημένο είτε από τις Βρυξέλλες. Θυμίζουμε ότι τη δεκαετία που πέρασε οι πολιτικές τους προκάλεσαν ακόμα μεγαλύτερη καταστροφή απ’ ό,τι οι φλόγες της περασμένης εβδομάδας, με χιλιάδες αυτοκτονίες, ένα εκατομμύριο Ελλήνων που μετανάστευσαν χωρίς να το θέλουν, με χυδαίες περικοπές στην Πυροσβεστική και στις υπόλοιπες υπηρεσίες προστασίας των πολιτών – μια διαδικασία ερημοποίησης που συνεχίζεται και η οποία λίγο διαφέρει από φυσική καταστροφή ως προς το αποτέλεσμά της. Κανείς στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο ή εντός του ελληνικού κατεστημένου δεν πρόκειται να αλλάξει τις πολιτικές του επειδή πέθαναν άλλοι εκατό ή διακόσιοι Ελληνες, επειδή κάποιες χιλιάδες συμπολιτών μας καταστράφηκαν. Η ευθύνη για ανυπακοή στις πρακτικές που καταστρέφουν την κοινωνία μας και πληγώνουν την ελληνική Φύση ανήκει σε όλους μας. Ας την αναλάβουμε.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι γραμματέας του ΜέΡΑ25